De nalatenschap van het Huis van Mandela: Makaziwe en Tukwini Mandela

Makaziwe en Tukwini Mandela

Soms ontmoet je medemensen waar je ademloos naar kunt luisteren en kijken. Dit gebeurde mij tijdens een bijeenkomst waar ik Dr. Makaziwe Mandela en Tukwini Mandela ontmoette, de dochter en kleindochter van Nelson Mandela. Ze waren in Nederland om over hun wijnbedrijf ‘House of Mandela Wines’ te vertellen en illustreerden heel duidelijk dat de waarden van hun voorouders vervlochten zijn in hun wijn.

“We stammen af van een groot nalatenschap dat we niet willen laten uitsterven.”

In Zuid-Afrika is wijn een statussymbool. ‘Blacks don’t drink it,’ zegt Makaziwe (Maki) Mandela. En vrouwen vind je al bijna helemaal niet in de wijnindustrie in dit land van de wijnen die gemaakt worden van het fruit des Gods. Daarom des te moediger dat zij samen met haar dochter Tukwini een eigen wijnbedrijf opgestart is. “We willen dat wijn voor iedereen verkrijgbaar is,” geven de vrouwen aan. Hun bedrijf gaat niet alleen over hun vader en grootvader, Nelson Mandela, maar eigenlijk meer om waar ze vandaan komen. Maki en Tukwini stammen af van het koninklijke Huis van Mandela, een Afrikaanse familie die waarden als vergeving en compassie hoog in het vandaal heeft staan. Deze waarden heeft Nelson Mandela altijd bij zich gedragen en zo ook zijn dochter en kleindochter.

Makaziwe MandelaTotemsymbool

De bij is het totemsymbool van de Mandela’s. Letterlijk vertaald: Rolihlahla, en is de ‘middle name’ van Nelson Mandela. De idiomatische vertaling luidt: ‘Hij die moedig genoeg is om de status quo uit te dagen’. Blijkt dat nog eens te kloppen.
Het lichaam van de bij representeert het ‘Huis’ van de Mandela’s en de vleugels vertegenwoordigen de stamboom met zijn vele vertakkingen; een stamboom die de vrouwen als heel belangrijk achten. Familienamen zijn veel belangrijker dan achternamen vinden de Khosa van Zuid-Afrika, waartoe de vrouwen behoren. Daarnaast zien vele Afrikanen de gemeenschap als een extensie van hun eigen familie. Zo ook binnen huize Mandela. Makaziwe en Tukwini geven dan ook aan dat hun wijn ‘niet alleen moet worden gedronken, maar met familie.’

De Mandela’s zijn afstammelingen van een koninklijke bloedlijn, terug te brengen naar de 18e eeuw toen Koning Ngubengcuka, de koning van de Thembu, heerste over de Oostkaap. En in een klein dorpje binnen dat koninkrijk was het waar de grote Chief Mphakanyiswa van Mvzo regeerde en vader werd van Nelson Rolihlahla Mandela. De Mandela-geschiedenis is gedrenkt in tradities, familiewaarden en een sterk besef van de gemeenschap. De vrouwen zijn trots op hun afkomst en geloven dat alleen wanneer je beseft en waardeert waar je vandaan komt, het mogelijk is om een staat van verlichting en groei te bereiken tijdens je weg door het leven. (Foto: Makaziwe Mandela).

Zegening na vrijlating: Toen Nelson Mandela vrijgelaten werd uit de gevangenis, werd hij omgeven door een zwerm bijen. Maki en Tukwini: “Hij werd gezegend door onze voorouders.”

Tradities

Ik vraag de dames naar hun tradities en ze beginnen te lachen. ‘We hebben er zoveel!’ zegt Maki. ‘We willen ze behouden, maar volgen ze niet allemaal.’ Maki laat me weten dat ze de ‘doek’ niet draagt, eigenlijk alleen maar tijdens het uitvoeren van tradities. Deze tradities vinden bijvoorbeeld plaats tijdens bruiloften, begrafenissen en het geven van namen. Zo staat het wikkelen van een deken om de kist tijdens een begrafenis voor het tonen van respect voor de overledene. Ook hun (groot)vader heeft dit respect gekregen.

“We zijn allebei koppig en eigenwijs, maar ik maak de beslissingen!”, schatert Maki.

Moeder-dochter
Het samenwerken als moeder en dochter vergt wel eens wat spanning, lachen de dames.'”We zijn allebei koppig en eigenwijs,’ giechelen ze. Maki is wat meer conservatief en Tuwkini omarmt wat meer de moderniteit. En dat botst soms. ‘Maar ik maak de beslissingen!’ schatert Maki verder.

Tukwini vineyardNelson Mandela

‘Ik herinner me vooral zijn stem,’ zegt Tukwini als we het over haar grootvader hebben. ‘Ik mis zijn stem.’ De les die haar het meest bijstaat van haar grootvader is die van zelfbeschikking. Maki geeft te kennen dat de kleinkinderen wat meer geluk hebben gehad wat betreft het contact met Nelson. ‘Ik was een volwassen vrouw met kinderen toen hij uit de gevangenis kwam.’ Maki heeft hierdoor moeilijk een relatie kunnen opbouwen met haar vader. ‘Dat is lastig als je kusjes geeft met een glazen wand ertussen en moet praten door een intercom.’ Later vond ze het moeilijk dat ze haar vader moest ‘delen’ met anderen, want ‘hij was de vader van de wereld.’ (Foto: Tukwini Mandela).

Het is daarom voor Maki erg belangrijk geweest om bij haar vader te zijn tijdens zijn laatste dagen. Hij nam zichzelf namelijk niet zo heel erg serieus in private sferen. Hij eiste stellig dat zijn dochter – Maki – hem zou voeden. Maki herinnert zich vooral haar vaders hand waarmee hij dat zo stellig aangaf toen hij niet meer kon praten.

Het meest bewonderenswaardige aan haar vader vindt Maki dat elke keer als hij ziek werd, hij een medisch wonder bleek. ‘Hij stuiterde terug als een tennisbal,’ zegt ze met een weemoedige glimlach. ‘Hij was een moedig en onbevreesd man. Ik weet niet hoe hij dat deed.’ De vrouwen geven aan dat ze nooit in zijn voetsporen kunnen treden, maar dat ze dat als zijn eigen nalatenschap wel zo goed mogelijk proberen. Voor de jonge generatie Mandela’s houdt dat in dat zij allen hun eigen kracht inzetten om deze nalatenschap te continueren, legt Tukwini uit. En uiteraard, de dames Mandela doen dit met hun toegankelijke wijn.

Weten hoe de waarden van de voorouders van Nelson, Maki en Tukwini voortleven in wijn? Lees dan dit artikel.

Makaziwe en Tukwini:

Makaziwe Mandela (1954) is de oudste dochter van Evelyn Mase en Nelson Mandela met een Bachelor of Social Work en – van de University of Massachusetts – een Master Sociologie en Doctoraat Antropologie op zak. Deze dokter heeft een aantal papers gepubliceerd die met name over vrouwen in het veranderende Zuid-Afrika gaan. Hiernaast heeft ze diverse zakelijke functies bekleed totdat ze met haar dochter in 2010 House of Mandela Wines opstartte. Haar humoristische dochter Tukwini (1974) heeft evenals Maki een Bachelor of Social Work. Maar management bleek meer haar ding en ze heeft een certificaat voor Account Management gehaald en diverse indrukwekkende functies bekleed. Met haar zakelijke kennis is ze nu Marketing Director van House of Mandela.

De clan:

De clan heeft diverse namen: Madiba, Sopitsho, Yem-Yem, Ngdolosmsila, Velabambhentsele, Madibindonga, Zondwa Zintshaba. Net zoals het systeem van clans in Schotland, kunnen de Xhosa hun familiegeschiedenis traceren tot een specifieke mannelijke grootvader of vee. Het benoemen van een clannaam wanneer je iemand wilt aanspreken, getuigt van de hoogste vorm van respect. En het is ook beleefd om naar iemands clannaam te vragen wanneer je deze ontmoet. Een clannaam kan tevens worden gebruikt als een groet door de leden van die clan.

Afbeeldingen verkregen n.a.v. persconferentie © House of Mandela Wines

Anne-Jitske van Daalen
Als klein meisje groeide Anne-Jitske op in een piepklein dorpje, maar was vastberaden dat er meer in de wereld speelde dan alleen de dagelijkse beslommeringen in het plaatsje. Een grondbeginsel van haar overtuigingen was geschapen. Afgestuurd als Algemeen Sociaal Wetenschapper op multiculturalisme, houdt ze zich vandaag de dag bezig met het verbinden van mensen via culturele waardering en bewustwording van een mondiaal gevoel van verbondenheid middels Wereld van Culturen.