Taboes, elke samenleving heeft ze. Wereldwijd vormen taboes bepaalde ongeschreven gedragsregels die van grote of kleine impact zijn in het dagelijkse leven. Ook landen waarvan wordt gedacht dat ze enorm liberaal zijn kennen ze, maar taboes zijn vaak zo verweven met taal en alledaags gedrag dat ze niet altijd meer zichtbaar zijn. Taboes vormen een afspiegeling van een samenleving en zeggen daarom veel over samenlevingen.
Tabu
Het woord ‘taboe’ vindt zijn oorsprong in Polynesië. Ontdekkingsreiziger James Cook hoorde het woord tabu op Tonga, op momenten dat de lokale bewoners spraken over verboden gedrag. Cook introduceerde het woord later in het Engels en het concept werd in de westerse wereld in eerste instantie exotisch gevonden en als primitief beschouwd. Echter, later werd het begrip opgenomen in het algemeen taalgebruik en tegenwoordig is ‘taboe’ wijdverspreid en onderdeel van elke samenleving.
Gedragscodes
Taboes slaan op gedrag, gedachten en uitspraken die ongepast zijn. Iets doen of zeggen dat taboe is, kan schaamte, uitsluiting, reputatieschade en in sommige culturen tot rechterlijke vervolging leiden. Taboes verschillen per cultuur, maar hebben bijna altijd betrekking op seksuele activiteit en relaties, religie, politieke correctheid, (zelf)moord, ziektes en handicaps, hygiëne, blote lichaamsdelen, kleding en lichaamsversiering, drugsgebruik, en diëten.
Top taboes
Ook in Nederland kennen we deze dag nog een hoop taboes. Voor ons vormen ze niet zozeer gedragsregels, maar het zijn onderwerpen die vaak gemeden worden, omdat we ze gênant of pijnlijk vinden om over te praten. De KRO heeft er een onderzoek naar gedaan: incestueuze verlangens, je partner of kinderen mishandelen, stelen van je werkgever, je huisdier verwaarlozen of mishandelen, collega’s ongewenst intiem benaderen, alcohol nodig hebben om te kunnen functioneren, een buitenechtelijke seksuele relatie hebben, naar een prostituee gaan, een geslachtsziekte hebben, druk uitoefenen op je partner voor seks vormen onze hedendaagse taboes
Taboetalen
De Ngarinyin, een Aboriginalstam in Australië, gebruiken een zogenaamde taboetaal. Bepaalde familierelaties (meestal schoonfamilie) worden door deze stam beschouwd als taboerelaties. Het is in dit geval verboden om rechtstreeks tegen, bij, of over iemand te praten. Om toch te kunnen spreken in de aanwezigheid of over deze personen, richten Aboriginals zich tot een taboetaal. Deze is wezenlijk anders dan de standaardtaal. Het woord kanangkur dat in de gewone taal ‘hond’ betekent, wordt tussen personen met een taboerelatie aangeduid met jalala.
Uiteenlopende taboe-regels wereldwijd
Taboes bestaan wereldwijd in vele vormen. Zo is het in een aantal Afrikaanse landen bijvoorbeeld beledigend om de linkerhand te gebruiken voor eten en betalingen, want deze hand dient te worden gebruikt op het toilet. In Canada wordt het erg zwaar opgevat wanneer de Canadese vlag wordt bedoezeld en niet in goede orde wordt getoond;de Canadese nationale trots laat het niet toe dat de vlag oneer wordt aangedaan. In Marokko is het ongepast om ongevraagd foto’s te maken van slangen, apen en dansers. Zuid-Afrikanen dulden het niet te worden aangesproken met ‘negro’ of ‘zwart’, en willen ook niet ‘Dutchmen’ genoemd worden. In Costa Rica kun je in het openbaar maar beter niet spugen of je neus snuiten, en in Singapore mag je je kauwgom niet in het openbaar kauwen.
Bronnen:
www.taalcanon.nl/vragen/wat-vertellen-taboetalen-ons
www.dbnl.org
www.britannica.com/topic/taboo-sociology
www.goethe.de
mens-en-samenleving.infonu.nl/diversen/19725-nederlands-grootste-taboes.html
www.traveltaboo.com
Foto: door Carnagenyc op Flickr met CC licentie Attribution-NonCommercial 2.0 Generic.
