Op de markt in Utrecht was hij in de jaren ’20 en ’30 een attractie die als ‘negerdokter’ op ludieke wijze demonstreerde hoe je sterke tanden kon krijgen door te poetsen met Babajaba Menthol Tandpasta. Op die manier leerde Joseph Sylvester (1890-1955) Utrecht tanden poetsen. Frank Krake schreef het boek Menthol over het leven van Sylvester, die zichzelf trots ‘volbloedneger’ noemde en de bijnaam Menthol met zich meedroeg.
Het boek vertelt het levensverhaal van een van de eerste zwarte zakenmensen in Nederland. Het verhaal schetst meteen een tijdsbeeld over emancipatie en discriminatie van mensen met een andere huidskleur. Met oude foto’s en krantenknipsels laat het boek zien hoe spraakmakend de demonstraties van de als dandy geklede Sylvester waren. Hij reisde langs alle steden en dorpen in Nederland, plaatsen waar mensen vaak nog nooit een ‘neger’ hadden gezien, en trad op tijdens markten.
Natuurgeheim van het zwarte ras
Joseph Sylvester presenteerde zijn Babajaba Menthol Tandpasta als ‘het natuurgeheim van het zwarte ras’ en zichzelf als ‘dokter’ en ‘de redder van uw tanden’. ‘Hij nam meestal een jongetje uit Utrecht als proefpersoon, zette hem op een stoel en begon met een houten borsteltje diens tanden te poetsen,’ vertelt Frank Krake. ‘Mensen in Utrecht wisten toen nog niet wat tandenpoetsen was. Als de mond van het jongetje begon te schuimen en te bloeden, deed hij er zout op en begon het jongetje te schreeuwen. Dat is het resultaat als je je tanden niet poetst, dus koop mijn tandpasta! riep Menthol dan. Om te bewijzen hoe sterk zijn eigen tanden waren, tilde hij met zijn mond daarna de stoel met jongetje en al 30 centimeter op. Zo maakte hij gebruik van zijn anders zijn.’
Het verhaal van Joseph Sylvester
Sylvester ontvlucht voor de Eerste Wereldoorlog de economische malaise op zijn geboorte eiland Saint Lucia en komt in Amerika terecht. Tien jaar later vlucht hij voor het geweld van de Klu Klux Klan naar Antwerpen. Daar gaat hij Menthol-pastilles verkopen, maar schakelt al snel over op tandpasta, die hij uit Amerika importeert. In België slaat dat niet aan, maar in Nederland wordt het een succes.
Tijdens zijn rondreizen ontmoet hij in Amsterdam fotomodel Roosje Borchert uit Hengelo, reist met haar mee en trouwt in 1928 met haar. Heel de stad loopt uit voor het eerste zwart-witte huwelijk. Door contracten te sluiten met grossiers en groothandels blijft zijn tandpastahandel groeien. Ook blijft Sylvester zijn act opvoeren op markten. ‘Zo heeft hij Nederland leren tandenpoetsen,’ stelt Krake. Echter, Sylvester krijgt steeds meer concurrentie van Nederlandse fabrikanten en andere merken. Wanneer tijdens de crisis de gulden devalueert, is zijn geïmporteerde tandpasta te duur en stapt Sylvester over op de konijnenhandel.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt Sylvester opgepakt en brengen de Duitsers hem naar kamp Schoorl. Hij wordt er ingeschreven als ‘volbloedneger’, een term die hij later als geuzennaam in advertenties gebruikt. Met zijn charisma weet hij de bewakers naar zijn hand te zetten en na twee weken wordt hij weer vrijgelaten. Na de oorlog worden Sylvester en zijn vrouw Roosje steeds vaker geconfronteerd met beledigingen en nare briefjes, waarover hij vlak voor zijn dood in 1955 terugslaat in een advertentie. Terwijl duizenden mensen afkwamen op zijn huwelijk, zijn op zijn begrafenis slechts drie mensen aanwezig.
Over de auteur
Frank Krake (1968) studeerde Marketing Strategy aan de RUG. Hij publiceerde in de Verenigde Staten en schreef eerder de autobiografie De Rampondernemer (Pearson). Als klein jongejte logeerde hij regelmatig bij zijn grootouders in Hengelo, waar hij voor het eerst over ‘Menthol’ hoorde. Zijn opa deed vroeger zaken met Joseph en Roosje. De verhalen over het echtpaar maakten een onuitwisbare indruk. Die fascinatie inspireerde tot het schrijven van dit boek.
‘Met dit verhaal wil ik laten zien dat mensen die tot een minderheid behoren, moeten uitgaan van hun eigen kracht en zich niet in een slachtofferrol moeten laten duwen,’ aldus Krake.
Menthol
Voor het gebruik van het woord ‘neger’ consulteerde de auteur het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis (NiNsee). Het boek ‘Menthol’ is vanaf 13 april verkrijgbaar in de boekhandel. Uitgeverij Achtbaan, ISBN 978-90-824764-0-8.
Afbeelding: Menthol geeft zijn demonstratie op de markt in Utrecht.
