Essay De omstreden vluchteling: ‘Een inclusieve samenleving vraagt om wijs beleid en moedige politici’

De Nederlandse, superdiverse samenleving kent een waardenstelsel dat bestaat uit meerdere zienswijzen en levensbeschouwingen en kan daarom niet vanuit Den Haag georganiseerd worden. Het behoeft eerder het ‘besturen van verschillen’ dan het ‘organiseren van overeenkomsten’. Een inclusieve samenleving vraagt om wijs beleid en moedige politici. Dat stelt Hans Boutellier in zijn essay “De omstreden vluchteling” dat onderdeel is van het Jaarbericht 2015 van Kennisplatform Integratie & Samenleving. Het Jaarbericht is onlangs aangeboden aan minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van het kennisplatform.

Hans Boutellier stelt in zijn essay dat een verkleurende samenleving – opnieuw zichtbaar door de huidige vluchtelingen – vraagt om verkleurende regels. ‘Het is een noodzakelijke aanpassing, die ook de doorontwikkeling van onze samenleving een impuls kan geven. Samenleven met verschillen’, zo stelt Boutellier, ‘veronderstelt een stijl van besturen die niet terugdeinst voor het benoemen van de problemen, en tegelijk bereid is die verschillen te omarmen.’

Essay De omstreden vluchteling

Het essay gaat in op de consequenties van de verkleurende samenleving voor de instellingen van onderwijs, (gezondheids)zorg, welzijn, veiligheid en wonen. Diversiteitsbeleid* betekent in ieder geval variatie, afhankelijk van de organisatie, de plaats, het probleem, de kans en de betrokkenen. Maar het vraagt ook om onderzoek naar de fundamenten van de democratische rechtsstaat. Is deze stevig genoeg om ondermijning te voorkomen? Zijn de democratie en het recht voldoende ingericht op een inclusieve samenleving?

Meerstemmigheid in plaats van polarisatie

In het essay stipt Boutellier ook de schijnbare polarisatie in de samenleving aan, die vooral aan het licht komt rond het vluchtelingenvraagstuk (polarisatie houdt het versterken van tegenstellingen in tussen bevolkingsgroepen). ‘Op basis van onze bevindingen bij gemeenten en betrokken organisaties, zouden we rond polarisatie een ander beeld willen plaatsen: een beeld van meerstemmigheid. En wel om twee redenen. In de eerste plaats speelt de strijd tussen barmhartigheid en angst voor verlies niet alleen tussen twee gepolariseerde kampen. Het speelt in allerlei verbanden, tussen en binnen groepen, onder vrienden en in gezinnen, en zelfs in het eigen hoofd: we moeten open staan voor iedereen, maar niet ten koste van onszelf.’

‘Ook de variatie in standpunten tussen barmhartigheid enerzijds en angst voor verlies anderzijds, is een reden om van meerstemmigheid in plaats van polarisatie te spreken, zo blijkt uit gesprekken die we voerden met bewoners over de vluchtelingenproblematiek.’

Voor het huidige vluchtelingenvraagstuk gelden, zo stelt Boutellier, geen eenvoudige oplossingen. ‘Inclusiviteit is een noodzakelijk politiek vertrekpunt binnen een democratische rechtsstaat. Daar past geen beleid van one size fits all.’

Flexibiliteit en dialoog in politiek

Daarbij is proactieve politiek nodig met flexibiliteit en dialoog. Dat houdt een georganiseerde diversiteit van instellingen in, actief antidiscriminatiebeleid op de arbeidsmarkt, reflectie op de uitgangspunten van de democratische rechtsstaat en krachtdadig optreden tegen de ondermijning daarvan.

Boutellier: ‘De samenleving is heel divers met diverse waarden van verschillende groepen en kan daarom niet vanuit Den Haag georganiseerd worden. Maar Haags beleid schept wel de condities en het kan prikkels geven. Een inclusieve samenleving vraagt om wijs beleid en moedige politici.’

Meer informatie

Voor het volledige Jaarbericht 2015, bezoek de website van Kennisplatform Integratie & Samenleving.

*Diversiteitsbeleid staat voor een afspiegeling van de bevolking binnen een organisatie in bijvoorbeeld de personeelssamenstelling en cultuur. Diversiteitsbeleid is er ook op gericht om vooroordelen, negatieve beeldvorming en uitsluiting tegen te gaan (red.).

Afbeelding van Clker-Free-Vector-Images via Pixabay

Redactie
Wereld van Culturen kijkt voorbij grenzen en haalt de wereld voor je dichterbij. Je mondiaal verbonden voelen, een gevoel dat we willen overbrengen. Wat doet het met je als je het narratief, het verhaal, van iemand leert kennen? Zou dat je perspectief veranderen? Vergroot het je empathie? Zouden we door het kennen van het narratief van een ander meer tot elkaar kunnen komen?