Integratie. Een hot-topic in de politiek en in dagelijkse gesprekken. Iedereen heeft er wel een mening over. Maar wat is integratie, in sociaalwetenschappelijke zin, nou precies? En hoe voelt het om te integreren? Daarover kom je meer te weten in dit artikel.
Bij integratie wordt al snel gedacht aan buitenlanders die zich aanpassen in het land waar ze zijn komen wonen. Integratie wordt dan gezien als het proces waarbij nieuwkomers zich onder meer de nieuwe taal, gebruiken en normen en waarden eigen maken. Daarnaast voegen ze zich bij de dominante en grootste groep van het nieuwe land, al dan niet met een nieuw paspoort tot gevolg. Hierbij wordt vaak van de nieuwkomers verwacht dat zij hun eigen cultuur (zoals taal, gebruiken, normen en waarden) loslaten. Totale aanpassing is vaak direct of indirect het uitgangspunt van integratie en als dat niet bereikt wordt, is de integratie in de volksmond zogenaamd ‘mislukt’.
Assimilatie of integratie?
Deze vorm van aanpassen waar over gesproken wordt, is echter geen integratie, maar assimilatie. Dit is een andere vorm van een socialisatieproces. In dat geval past de nieuwkomer zich compleet aan het nieuwe aan en doet daarbij niet aan cultuurbehoud. Bij integratie wordt de eigen cultuur wel behouden, naast de aanpassing aan de nieuwe cultuur (tabel 1)*. Integratie gaat eigenlijk meer over (wederzijdse) acceptatie dan over aanpassing.
| Acculturatiestrategie | Aanpassing | ||
| Ja | Nee | ||
| Cultuurbehoud | Ja | Integratie | Separatie/segregatie |
| Nee | Assimilatie | Marginalisatie | |
Dagelijks thema
Sinds ik in Suriname woon is integratie voor mij een dagelijks thema. Ik moet hier integreren. Niet zozeer van de overheid of door een druk van buiten, maar omdat ik dat zelf wil. Het leven is hier nou eenmaal anders dan in Nederland, dus moet ik mij aanpassen. Aanpassen, zodat ik in het systeem hier mee kan draaien. Aanpassen, zodat ik mijzelf hier lekker op mijn gemak voel. Aanpassen, zodat ik geaccepteerd wordt. Uiteindelijk vormen die drie uitgangspunten integratie, denk ik.
Geen makkelijk proces
Het is een interessant, maar absoluut geen gemakkelijk proces. In feite moet je als nieuwkomer jezelf opnieuw uitvinden en jezelf herprogrammeren. Oude gewoontes laten, nieuwe gewoontes aanleren. Ander eten leren eten, nieuwe smaken ontwikkelen en leren koken met andere producten. Integratie gaat over kleine dingen als mensen groeten tot soms het leren van een nieuwe taal. Het eindigt bovendien nooit. Als nieuwkomer leer je elke dag iets bij: je bent in het nieuwe land immers niet geboren en getogen. Gelukkig verloopt het proces wel steeds minder steil: je groeit steeds dichter naar elkaar toe.
Van twee kanten
Belangrijk is om te beseffen dat het een proces is van twee kanten. Er is inzet tot aanpassing nodig van de nieuwkomer aan de ene kant en acceptatie van die nieuwkomer door anderen aan de andere kant. Want ik, als nieuwkomer, heb de ander nodig om geaccepteerd te worden. En ook om mij te laten zien hoe ik de taal van het land moet spreken, letterlijk en figuurlijk. Als dat gebeurt, kan integratie nooit mislukken.
Uitleg begrippen:
Acculturatie: Het proces waarbij mensen uit een bepaalde groep sociale en culturele kenmerken van een andere groep overnemen. De niet-dominante groep zal over het algemeen het meest veranderen.
Integratie: Naast aanpassing aan de dominante cultuur/groep, behouden de nieuwkomers (een deel van) hun eigen cultuur. Er is sprake van wederzijdse acceptatie.
Assimilatie: Volledige aanpassing aan de dominante groep, waarbij de eigen cultuur niet wordt behouden.
Separatie/segregatie: Nieuwkomers of minderheden mengen zich nauwelijks met de dominante groep, maar houden vooral contact met leden van de eigen groep. Gebeurt dit vrijwillig? Dan is heet het separatie. Gebeurt het niet vrijwillig? Dan noemen we het segregatie.
Marginalisatie: Nieuwkomers of minderheden mengen zich nauwelijks met de dominante groep, maar houden ook geen contact met leden van de eigen groep.
*Acculturatiemodel van Berry.
Afbeelding: Pixabay.
