Gemeenten merken een toenemende boosheid van burgers over de multiculturele samenleving, maar weten vaak niet goed wat zij met deze sterker wordende wij-zij-gevoelens moeten doen. Dat blijkt uit een verkennend onderzoek van Kennisplatform Integratie & Samenleving waarbij tien grote en middelgrote gemeenten zijn bevraagd.
Signaleren van onrust
Uit de verkenning komt naar voren dat gemeenten vaak niet goed weten hoe ze de onvrede in beeld kunnen krijgen en de kans op conflicten kunnen inschatten. Onderzoeker Hans Bellaart van Kennisplatform Integratie & Samenleving (KIS) adviseert gemeenten te focussen op het signaleren van onrust en daarvoor gebruik te maken van bestaande netwerken in de wijken.
Als de aard en de ernst van de boosheid of onrust in de wijken inzichtelijk is, kan daar een gerichte aanpak op ingezet worden. ‘Er zijn verschillende gradaties van boosheid en bij ieder past een bepaalde aanpak. Met bezorgde burgers kun je goed in gesprek gaan. Extreme uitingen die haat oproepen en discriminerend zijn, moeten we echter duidelijk begrenzen. De politie moet dan ingrijpen, zeker bij dreiging van geweld’, aldus Bellaart.
Investeer in het ‘grijze midden’
Wat betreft het voorkomen van polarisatie raadt de onderzoeker aan om te investeren in het ‘grijze midden’. ‘Deze groep wordt door radicale opiniegevers uitgedaagd om een extreem standpunt te kiezen. Daar moeten zij weerstand tegen kunnen bieden’, aldus Bellaart.
‘Wij-zij-gevoelens kun je niet verminderen door te proberen meer begrip voor elkaar te krijgen. Stereotiepe beelden worden dan alleen maar versterkt. Het lijkt beter te werken als er in de wijk gezamenlijk wordt gewerkt aan het oplossen van maatschappelijke problemen, zoals huisvesting, schulden en overlast’, stelt Bellaart. ‘Gemeenten willen van elkaar leren en samen nieuwe projecten op dit gebied ontwikkelen.’
Verlies eigen identiteit
Uit eerder onderzoek[1] waarin alleen respondenten met een Nederlandse achtergrond zijn bevraagd, bleek dat ruim 60 procent verlies van zeggenschap ervaart ten opzichte van nieuwkomers. Door de komst van vluchtelingen en migranten krijgen sommigen het gevoel de eigen cultuur en identiteit te verliezen. Dit komt bijvoorbeeld in de Zwarte Pieten-discussie naar voren.
Tot nu toe hebben de tien ondervraagde gemeenten nog onvoldoende handvatten om dergelijke spanningen tegen te gaan. Op één gemeente na, hanteren de gemeenten geen specifieke benaderingen gericht op het tegengaan van polarisatie. De gemeenten bemiddelen nu vooral naar aanleiding van concrete gebeurtenissen, zoals de komst van een asielzoekerscentrum of een nieuwe moskee. Toch lijkt het raadzaam om ook los van incidenten aandacht te besteden aan de wij-zij-gevoelens. Met zowel aandacht voor discriminatie als voor de weerstand tegen de multiculturele samenleving. En in de wijken gezamenlijk zoeken naar oplossingen.
[1] Smeekes, A., & Mulder, L. (2016). Verliesgevoelens in relatie tot de multi-etnische samenleving onder autochtone Nederlanders. Den Haag: Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.
Meer weten over deze verkennende studie? Bezoek dan www.kis.nl/publicatie/boze-burgers.
Afbeelding van Peggy und Marco Lachmann-Anke via Pixabay
