Bobi Wine bepaalt deze maand het gesprek tussen toevallige voorbijgangers in de hectiek van de Oegandese hoofdstad Kampala. De meesten zien hem als held, anderen als schoolvoorbeeld van de repressiviteit van het huidige regime van President Yoweri Museveni, die het land sinds 1986 regeert.
Icoon van het volk
Met zijn slogen ‘People power’ zorgde Robert Kyagulanyi, beter bekend als zanger Bobi Wine, in 2017 voor een politieke aardverschuiving. Kyagulanyi werd als onafhankelijke kandidaat verkozen tot parlementslid van het district Kyadondo East in Centraal-Oeganda. Hij sprak diegenen aan die het geloof in de politiek al jaren kwijt waren. De jeugd. Eerst via zijn reggaeton protestliederen. En na het afknippen van zijn dreadlocks – en het verruilen van zijn quasi nonchalante shirts voor een deftig pak – via zijn politieke toespraken tegen belastingen op sociale media en het afschaffen van de leeftijdsgrens voor president Museveni. Met een bevolking waarvan driekwart jonger is dan dertig jaar is ‘de jeugd’ een uiterst lucratieve doelgroep.
De nieuwe Nelson?
Op 13 augustus jongstleden werd Kyagulanyi gearresteerd, nadat zijn chauffeur werd doodgeschoten tijdens een verkiezingsrally in Arua en een boze menigte het presidentiële konvooi bekogelde met stenen. Kyagulanyi zou onrust zaaien en illegale wapens bezitten. De beschuldigingen klonken leeg tegen de achtergrond van het weerbarstige politieke klimaat in de Oost-Afrikaanse natie. Volgens velen is de president bang voor Bobi Wine’s grote invloed en populariteit. #freebobiwine beheerste al snel alle sociale media kanalen. ‘Why would he use a stone if he had a gun?’ reageerden verschillende Twitteraars. Verhief de Oegandese regering Robert Kyagulanyi, alias Bobi Wine, per ongeluk tot de moderne versie van Nelson Mandela door hem een week later zelfs te beschuldigen van landverraad samen met een handjevol oppositieleden?
20 augustus 2018
Het lijkt een dag als alle andere: bodaboda’s (brommertaxi’s) scheuren door de straten van Kampala. Een roestige container die dvd’s verkoopt, draait muziek op een volume dat de Nederlandse Wet geluidhinder met gemak overschrijdt. De rijken drinken prachtig gedecoreerde ijskoffies in Cafe Javas, terwijl de armen op straat New Vision kranten verkopen. Plotseling verandert de sfeer: de bodaboda’s gaan sneller rijden. Voorbijgangers steken hun handen hoog in de lucht. Militaire trucks rijden Kampala Road op met dreigende geweren. ‘Traangas!’ schreeuwt een voorbijrijdende chauffeur als teken dat het tijd is om dekking te zoeken. 20 augustus 2018 werd geen dag als alle andere. De UPDF, ofwel het Oegandese leger, besloot de protesten voor de vrijlating van Bobi Wine een halt toe te roepen. Naar verluid arresteerden ze ruim vierhonderd mensen en raakten tientallen gewond. Tenminste één persoon kwam om het leven. Waren deze mensen agressieve demonstranten of toevallige passanten? Waren zij werkende winkeleigenaren of rapporterende journalisten? Waren zij tegenstanders van het regime en zo ja, is dat een misdaad? Al snel vulde Youtube en Twitter zich met beelden van politiegeweld, brandende autobanden en rubberkogels. Niemand mocht de stad nog in of uit. Vanuit een koffiehuis luisterde ik naar loeiende sirenes en geweerschoten. Even abrupt als het begon, hield het ook weer op. Wellicht was 20 augustus toch een dag als alle andere: van schone schijn.
De opkomst van de ghetto-president
Toen ik voor het eerst naar Oeganda reisde in 2013, zag niemand Bobi Wine als politicus. Hij was een popster die na zijn debuut ongekend snel aan populariteit won. Met hitsongs als ‘Freedom’ en ‘Kikomando’ veroverde hij het grote publiek. Hij sprak zich uit tegen de heersende klasse, corruptie en de president. Dat hij zelf opgroeide in een ghetto in Kampala, maakte hem nog geliefder. Hij was de belichaming van de zogenaamde Ugandan dream. Zijn carrière en persoonlijkheid gaven de jeugd hoop: ook als het leven je niet de beste kaarten geeft, kun je de maatschappelijke ladder beklimmen.
En nu?
Robert Kyagulanyi wordt beticht van landverraad. Er zijn bewijzen dat hij tijdens zijn hechtenis werd gemarteld. Zijn gezondheid gaat in rap tempo achteruit. Hij wilde naar de Verenigde Staten reizen voor medische hulp. Daarop werd hij opnieuw gearresteerd. De Oegandese bevolking is boos. Ook buiten de landsgrenzen wordt er geprotesteerd. Internationale sterren als Chris Martin wenden hun bekendheid aan om voor zijn vrijlating te pleiten. Uiteindelijk zet hij 2 september toch voet in Amerika om behandeld te worden aan zijn verwondingen.
Wordt vervolgd. Stay safe Uganda.
Afbeelding: Mbowasport, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
