Ok, dus ik ben afgestudeerd als cultureel antropoloog. Maar wat betekent dat nu eigenlijk? Verwarrend soms, want ik ben er trots op om antropologe te zijn; het zegt veel over wie ik ben en wat ik kan. Maar als iemand vraagt wat ik voor werk doe, dan kan ik niet zeggen ‘antropologie’. Mensen weten vaak niet wat het is en ik ben bovendien geen antropoloog ‘pur sang’: doe geen jarenlange studie naar een bepaald cultureel fenomeen of een inheemse stam. Het is wie ik ben, maar niet wat ik doe.
Beeldvorming
Voor de antropologen onder jullie, die dit artikel nu lezen, is het misschien herkenbaar. Mensen weten vaak niet wat antropologie betekent. Misschien gaat er een lampje branden wanneer je het combineert met het noemen van ontwikkelingsstudies. En als je zegt dat een antropoloog ‘mensen en culturen bestudeert’ of onderzoekt ‘waarom mensen doen wat ze doen’ helpt dat vaak ook. Toch dekt het de lading niet van wat een antropoloog is. Door die (vage) beeldvorming van antropologie is het vaak onduidelijk welke skills we in huis hebben en hoe veelzijdig we zijn. Immers: mensen observeren en interviewen kan toch iedereen?
Begrijpen en weten
Ik ben er trots op om antropologe te zijn. Ik vind het iets prachtigs. De open blik, die het vereist en de veelzijdigheid van antropologie vind ik iets fantastisch. Het past bij mensen, die nieuwsgierig zijn. Die meer willen weten, die verder willen kijken dan hun neus lang is. Antropologie gaat de diepte in, het pluist alle details uit om vervolgens tot grote lijnen te komen, zonder die details te verliezen. Een echte kunst. Het gaat om sociale vaardigheden, geaccepteerd worden en opgenomen worden door anderen. Een antropoloog wil begrijpen en niet alleen maar weten. Twee compleet verschillende begrippen.
Veelzijdigheid
In de kern is de antropoloog een wetenschapper en draait het werk om onderzoeken en begrijpen. Zelf hou ik meer van toegepaste antropologie: iets waarbij er geen onderzoek voor de wetenschap/academia gedaan wordt, maar waarbij de focus ligt op onderzoek met een direct doel. Cultuur, zo breed als dat is, wordt meegenomen in de kijk op bepaalde problemen, in onderzoeken en projectvoorstellen en in uit te voeren plannen, om het zo succesvol mogelijk te laten verlopen. Door die veelzijdigheid is de antropoloog van onschatbare waarde.
Overal
Een antropoloog kun je dus op behoorlijk veel verschillende plekken vinden. In allerlei bedrijven en organisaties. Het is bovendien ook een cliché dat antropologen per se in afgelegen gebieden of het buitenland werken. Ik ken de cijfers niet, maar mijn inschatting is dat de meeste antropologen op een bepaald punt in hun werkende leven buiten de landsgrenzen hebben gewoond en gewerkt. De rode draad in antropologie is toch altijd nog ‘de ander’ en die wordt al snel buiten de eigen landsgrenzen gezocht. Toch vind je deze ‘ander’ ook zeker in eigen land: het is maar welk perspectief je aanneemt.
In de jungle
Afgelopen week voelde ik me zelf eventjes traditioneel antropoloog. Voor werk moest ik namelijk diep de jungle in. Vanaf Paramaribo ongeveer 2,5 uur vliegen naar het zuiden. In het Amazonegebied wonen nog altijd groepen inheemsen en ik moest in een van de dorpen verslag doen van een krutu (een vergadering van het dorpsbestuur). Vanaf het moment dat ik uit het vliegtuig stapte, was ik in een heel andere wereld. De mensen leven heel anders, spreken een andere taal en kennen niet alle concepten, die in de stad zo vanzelfsprekend zijn (neem bijvoorbeeld internet). In de korte tijd dat ik er was, moest ik mezelf bekend maken met de mensen die er wonen en hun levensstijl, en in gesprek gaan met het dorpsbestuur, dat nog op een traditionele manier functioneert. Het is ontzettend bijzonder om door deze mensen ontvangen te worden en eventjes deel te mogen zijn van hun wereld. Het heeft me geprikkeld en het heeft me weer een extra inkijkje gegeven in de diversiteit van Suriname.
Multi-inzetbaar
Ik ben misschien wel een antropoloog in de tropen, maar geen antropoloog in de jungle. Ik zal het ook nooit worden, dat is niet mijn ambitie. Bovendien, zoals mijn collega van het Amazon Conservation Team mooi wist te verwoorden: To do this, you either have to be single or have a fckd up relationship. En dat is waar. Ik kan en wil geen maanden aaneengesloten weg zijn van huis. Hoewel het toegepast en fantastisch werk is daar in het binnenland, ben ik liever een multi-inzetbare antropoloog in de stad. Misschien met wat zij-projectjes hier en daar: want werken met mensen, die compleet anders zijn dan ik, dat blijft toch wel heel bijzonder.
Afbeelding van Sasin Tipchai via Pixabay
