Wanneer de meisjes van vijftien in Japan een geisha zien, gaat hun hart sneller kloppen en besluiten ze dat dit alles is wat ze willen. Zestig tot zeventig procent komt daarop terug als ze, tijdens het polijsten gedurende hun eerste opleidingsjaar, zijn afgevallen. Geisha word je niet zomaar. De selectie tot de opleiding is erg streng; men moet in je willen investeren. En ben je die selectie doorgekomen, moet je de zware opleiding nog zien te voltooien.
Maiko
De maiko – de leerling – woont gedurende haar opleiding in. Er moet op worden toegezien dat ze op tijd en juist gekleed naar school gaat. Daarnaast moet ze zo worden opgevoed, dat ze de cultuur in zich heeft om maiko – leerling tot geiko, zoals geisha’s in geisha-hoofdstad Kyoto worden genoemd – te kunnen worden.
In tegenstelling tot wat je zou denken, gaat een maiko met veel meer opsmuk gekleed dan een geiko. Ze moet elke week naar de kapper om haar haar bij te laten werken. Dat hoeft ze dan niet elke dag bij te houden, maar daar tegenover staat dat ze wel op een neksteun moet slapen. Ze leert zelf haar make up aanbrengen, ook de schilderingen op haar rug. Dat lijkt dan weer ingewikkeld, maar dit heeft ze meestal binnen een week onder de knie.
Ingewikkelder is het aantrekken van haar kledij. Omdat ze nog niet zo goed kan dansen als een volleerd geiko, moet dat namelijk gecompenseerd worden. Daarbij wordt ze geholpen door de enige man in het geishahuis, want er is mankracht voor nodig om haar kimono met de obby, aan te krijgen. Hoe gepolijster en volleerder ze wordt, hoe lichter haar kimono met obby; ze heeft het geikoschap dan immers beter onder de knie.
Geiko
En dan komt de dag dat ze niet meer naar de kapper hoeft en ze een pruik op mag. Haar lippen zijn inmiddels volledig rood gekleurd; niet alleen maar haar onderlip, zoals toen ze nog een jonge maiko was. Ze is volgroeid tot geiko en toont haar exclusiviteit in haar theehuis aan exclusieve Japanners. Je praat er eigenlijk niet over in Japan, maar een avond in een theehuis kost ongeveer anderhalve maandsalaris van een riant inkomen.
En nee, een geisha is geen courtisane, een misvatting vanwege het feit dat ze in het verleden met deze beroepsgroep heeft samengewerkt. Heden ten dage is een geisha gehuld in mysteriën, is wat ze doet voor vele Japanners een onbekend fenomeen en toeristen zullen haar nooit zien optreden, met uitzondering van een paar dansavonden speciaal voor toeristen.
Voorgrond: Geiko’s van theehuis Yoshifumi uit Kyoto, linksboven: de parasol van een geisha, rechtsboven: haarstukken van een maiko, linksonder: kimono’s en obby’s (de zware decoratieve stof om het middel geslagen), rechtsonder: schoeisel van een geisha, origineel ontworpen om droge voeten tijdens het regenseizoen te behouden. Alle accessoires afkomstig uit de tentoonstelling GEISHA van Museum Volkenkunde Leiden.
Industrie
Want dat is wat het is; het is een bedrijf en een hele industrie. Overdag zit de geisha aan de telefoon, wordt gebeld door klanten en bereidt, gewoon in haar spijkerbroek, een avond voor vol dans en kunsten in het theehuis waar ze voor werkt. Ze trekt alleen haar kimono aan als er gelegenheid voor is. En hoewel het aantal theehuizen in Japan afneemt, is het beroep van een geisha niet met uitsterven bedreigd; er zullen altijd Japanners zijn die gaan voor een avond vol exclusieve kwaliteit en mysteriën.
Met dank aan Museum Volkenkunde Leiden. Wil jij meer weten over het fenomeen geisha? Tot en met 25 mei 2015 is in Museum Volkenkunde in Leiden de prachtige tentoonstelling GEISHA te bewonderen.
Uitgelichte afbeelding: Sunset Geisha – Maiko Ichiharu uit Gion Kobu , origineel van Japanexperterna.se op Flickr onder Creative Commons licentie Attribution-ShareAlike 2.0 Generic.
