In veel Westerse landen is de dood een taboe en wordt er niet over gepraat. We vinden het akelig en afstotend en willen het niet linken aan onze dierbaren. In Mexico wordt er één keer per jaar juist wel extra aan de dood gedacht. Op deze dag herinneren Mexicanen hun overleden dierbaren en vieren tijdens día de los muertos deze herinneringen.
Viva la muerta
De día de los muertos, de dag der doden, elk jaar gevierd op 2 november, laat Mexicanen stil staan bij wie hun voorouders waren en waarom zij nu zijn zoals ze zijn. Bovendien ben je veel langer dood dan levend en volgens Mexicaans gedachtegoed moet deze periode, die onlosmakelijk is verbonden met het bestaan, niet worden genegeerd.
Vermengde tradities
De traditie komt oorspronkelijk uit de periode ver vóór de Spaanse kolonisatie. Voor onder andere de Azteken en Maya was het gebruikelijk de voorouders – en daarmee dus de doden – te vereren. Men bewaarde schedels en stelde deze tijdens rituelen tentoon om dood en wedergeboorte te symboliseren. Deze dag werd gevierd in de negende maand van de Azteekse kalender, hedendaags augustus, en duurde de hele maand. Na de komst van de Spanjaarden werd de viering verplaatst naar de dagen van Allerheiligen en Allerzielen en verkort naar twee dagen.
Een feestje op het kerkhof
De gedachte achter día de los muertos luidt dat de doden één keer per jaar mogen terugkeren op aarde en genieten van aardse lekkernijen. Nabestaanden van overledenen gaan daarom tijdens de nacht van 1 op 2 november naar de graven die ze versierd hebben met bloemen, de favoriete objecten van de overledenen en voedsel. Vaak blijven de nabestaanden de hele nacht bij het graf om deze samen met hun overleden dierbaren door te kunnen brengen.
Tijdens mijn studie in Mexico heb ik deze bijzondere traditie mogen meemaken. Met een aantal lokale vrienden heb ik me die nacht langs verschillende kerkhoven begeven om de traditie te aanschouwen en mijn respect te tonen. Mijn vrienden vertelden me dat het hun favoriete viering is; het brengt mensen dichter bij elkaar. Dit kon ik me erg goed voorstellen toen ik zag hoe nabestaanden in het zachte licht van kaarsen samen onder dekens kropen onder bij de graven. Sommigen hadden zelfs kleine kampvuurtjes naast de graven gemaakt, lekker eten en drinken mee genomen en lachten met elkaar, om er echt een klein feestje van te maken.
Schedels van suikergoed
De straatjes van verschillende Mexicaanse steden zijn gedurende día de los muertos afgeladen met tentjes waar toepasselijk snoepgoed wordt verkocht. Waar wij in december chocolade Zwarte Pieten en Sinterklazen eten, worden hier chocolade doodshoofden en suikerskeletten aangeboden. Ook wordt er gesnoept van de pan de muerto, ofwel brood der dood. Dit is een heel zoet brood, versierd met nog meer suiker en vormpjes van botten.
Ondanks dat het verliezen van vrienden en familie ook door Mexicanen als verdrietig wordt ervaren, heeft de manier waarop zij aandacht besteden aan de dood mijn perspectief aanzienlijk veranderd. De día de los muertos ligt in het verschiet en ik zal op 2 november in gedachten in Mexico zijn.
Afbeelding: Offer Día de los muertos door Aurelio MG op Wikimedia met licentie CC BY-SA 4.0 DEED.
