Column Daniel: The art of adaptation

Een wereld vol belevingen?

‘Hoe meer je jezelf kunt aanpassen aan je nieuwe omgeving en hoe meer je accepteert dat er dingen anders zijn dan thuis, hoe groter de beloning is voor jezelf en hoe meer je jezelf verrijkt met kennis.’ (Foto: In the fields © Daniel de Gruiter).

In een ander land wonen of een ander land bezoeken vergt aanpassing. Of je nu Amerika, Azië of Afrika kiest, het is altijd anders dan thuis. De regel blijft hetzelfde waar je ook heen gaat: hoe meer je jezelf aanpast, hoe meer je beloond word met authentieke ervaringen. Sommige continenten – met name ontwikkelingslanden – vergen meer energie en begrip dan andere landen. Azië vergt heel veel aanpassingen als je uit een land als Nederland komt. Waar in Nederland alles voor je uitgewerkt is en je jezelf alleen maar aan de regels hoeft te houden, is Azië simpelweg een “State of Mind.” Je doet wat nodig is om de doelstelling te halen die je gesteld hebt en doet het op de manier die je de minste weerstand geeft. Het is een “whatever it takes” mentaliteit in Azië. In veel gevallen is die mentaliteit gebaseerd op “overleven”.

Het vreemde is dat wij, de “westerlingen”, moeite hebben onze mentaliteit achter te laten als we eenmaal besloten hebben waar we heen willen. Het heeft mij enige tijd gekost om te accepteren dat Azië geen Nederland is. Nu heb ik moeite met de gang van zaken te accepteren in Nederland. Ik begrijp de problemen vaak niet meer, mede doordat de problemen hier zoveel aangrijpender zijn. (Foto: Offering at Schwedagon © Daniel de Gruiter).

Van Europa naar Azië verhuizen betekende voor mij een stap terug in leefcomfort, opgave van sociale zekerheid en een inboeting aan kwaliteit in educatie en gezondheidszorg. Dat is een keus die ik heb gemaakt om het avontuur op te zoeken. Ik dacht nog niet aan de toekomst en “carrière maken”; als ik het niet zou maken, dan kom ik gewoon weer thuis, toch? Voor mensen hier in Azië is het vaak wel zo dat ze denken dat hun toekomst glorieuzer zal zijn in een land als Nederland, maar vergeten dat zij in Nederland niet de keuzes en mogelijkheden krijgen die ik wel had toen ik hier kwam, als ze überhaupt al toegelaten worden. Ik ruilde zekerheid in voor avontuur en zij verruilen dromen in voor illusies. Ik kan zonder probleem terugkomen naar Nederland en men accepteert mij weer. Zíj kunnen bijna niet terug, omdat ze dan “loss of face” moeten aanvaarden wat voor veel Aziaten de grootste vernedering is. De kansen die men krijgt, zijn nooit gelijk en dat heeft alles te maken met je komaf.

Ik geniet nu van een zekere vrijheid, heb respect ontvangen voor de projecten die ik heb opgezet en heb ervaringen opgedaan waar ik nooit en te nimmer over had kunnen dromen. Ik heb mezelf verreikt met kennis en die omgezet in doelen die ik al vroeg bereikt heb. Dit allemaal door me aan te passen aan de lokale normen en waarden. Maar ook aan de internationale vraag. Voor mij is dat niet zo moeilijk, gezien ik die westerse achtergrond heb. Maar hoe leg je een 22 jarige jonge man uit de rimboe van Cambodja die een homestay wil beginnen uit dat een Nederlander graag een zacht gekookt eitje wil hebben voor zijn ontbijt? Het is de werkelijkheid: voor veel toeristen is het normaal dat de host zich aanpast aan de maatstaven en de wensen van de reiziger. Zij betalen ervoor, toch?

Overal kom je de verschijnselen van adaptation – aanpassingsproblemen – tegen en in de eerste plaats op het internet. Log in op TripAdvisor en lees voor de grap eens het negatieve commentaar op hotels of restaurants in een land als Cambodja. ‘It didn’t meet my expectations’ is het meest geschreven commentaar. En waarom? Omdat iemand anders heeft gezegd dat het zus en zo is. Mensen: aanpassen doe je zelf, niemand doet het voor je en niemand beter dan jezelf kan je voorbereiden op wat je gaat zien, doen en meemaken. Waarom luisteren we altijd naar anderen en houden we onszelf voor de gek dat we het “nieuw” gaan doen? We doen hetzelfde als thuis, maar dan in een andere omgeving.

Aanpassen komt op vele manieren en hoe meer je jezelf kunt aanpassen aan je nieuwe omgeving en hoe meer je accepteert dat er dingen anders zijn dan thuis, hoe groter de beloning is voor jezelf en hoe meer je jezelf verrijkt met kennis. Reizigers maken keuzes en je zult versteld staan hoe die keuzes, vaak ongemoeid, een enorme invloed hebben op de lokale bevolking. Wij maken die keuzes vrij makkelijk, maar vergeten ons aan te passen aan het gebied waar wij voor kiezen. Wij verwachten dat ons comfort uit Nederland in een land als Cambodja direct klaar staat. We verwachten de mensen ons te dienen naar onze maatstaven, als toerist of expat zijnde. Mensen hier hebben vaak geen benul van die maatstaven. Mensen als ik, die hier wonen en werken moeten zich aanpassen aan lokale standaarden én aan de internationale vraag van onze “gasten”. De lokale mensen moeten zich aanpassen aan de wensen van de gasten. En dan heb je de toeristen… die zich (zouden) moeten aanpassen naar de lokale gebruiken. (Foto: Apsara © Daniel de Gruiter).

Het geeft de lokale bevolking weinig keus dan zich aan te passen naar wensen van de gast. Het is een overlevingskeus. Geen werk of gast is geen eten in Azië, simpel. En dan gaat men dus weer klagen dat niets meer authentiek is. En zo is de cirkel van vraag en aanbod vs. klacht en waardering weer rond.

Men blijft gelukkig creatief om de middenweg te vinden. Creativiteit in Azië komt vaak voort uit wanhoop. Wanhoop is een maatstaaf die de mens in staat stelt dingen te doen of aan dingen te denken die voorheen onbereikbaar of ondenkbaar leken. Wanhoop kan een resultaat zijn van armoede en die armoede wordt vaak bestreden door aanpassingen te maken naar de wensen van ons, de toeristen. Het begrip tussen culturen verkleint misschien daardoor, maar het trekt hele gemeenschappen uit elkaar, mede omdat niet iedereen hier in de niet-westerse wereld in staat is die aanpassingen te maken. Hoe authentiek is een beleving dan nog als je het al verwacht mede door wat anderen hebben geschreven en je vertellen?

Daarom: verwacht niet te veel en doe minimale research naar beleving en maximale research naar normen en waarden. Reizen is een ideaal met een leerfactor. Als je de aanpassingen bereid bent te maken en je jezelf dieper nestelt in de realiteit van je bestemming, dan is de wereld ineens wel zo groot als je ooit eens geloofde. Dus bereid je maar voor op echte levenslessen waar de Lonely Planet, TripAdvisor en Floortje Dessing geen benul van hebben.

Daniel de Gruiter is van Nederlands/Indonesische afkomst en
woont sinds 2002 in Azie. Na China, Indonesië en Vietnam heeft
hij zijn permanente verblijf in Cambodja samen met zijn vrouw en
twee kinderen en woont een kleine 7km van de machtige tempels van Angkor.