Er is geen volk ter wereld waar niet aan lichaamsversiering wordt gedaan. Door middel van uiterlijke vertoning dragen we uit wie we zijn of waar we bij horen. Tatoeages zijn zo’n vorm van lichaamsversiering. Tattoos zitten onder de huid, maar hun lading gaat veel verder en vertelt iets over individuen, hun afkomst en levensvisie.
Het woord ‘tatoeage’ is afgeleid van tatau, wat ‘streep’ of ‘vlek’ inhoudt in Tahiti. Het oudste bewijs van de tatoeërende mensheid, zijn de tatoeages op het lichaam van een 5300 jaar oude Neolithische ijsman. In totaal had hij éénenzestig tattoos, waarvan een groot gedeelte overeenkomt met klassieke punten van accupunctuur. Er zijn meerdere getatoeëerde mummies gevonden uit verschillende streken, waaronder Alaska, Mongolië, Egypte, de Filipijnen en Zuid-Amerika.
Tatoeage antropoloog
Tribal tattoos, zoals de tatoeages van oude inheemse volken bekend staan, zijn verre van slechts decoratief. Antropoloog Lars Krutak heeft wereldwijd overeenkomende redenen achter tatoeages van inheemse/tribale stammen gedocumenteerd: “Most tattoos identified tribal designation, related the social accomplishments of the individuals who wore them or functioned as medicinal therapy or as apotropaic [evil-repelling] symbols. In short, I see body marking as a kind of biographical language.”
Visuele communicatie
Zo is Krutak erachter gekomen dat tatoeages voor de bewoners van St. Lawrence eiland familielijnen en prestaties uitdrukken. Ter markering van overgangsfases in hun leven, wordt men voorzien van patronen die communiceren hoe individuen de sociale, fysieke en spirituele wereld waarin zij zich bevinden begrijpen. Bovendien zijn het de tatoeages die de inwoners tot mensen maken: een vrouw verklaarde dat haar gemeenschap haar alleen vanwege haar tattoos beschouwt als vrouw, en dat haar voorouders haar na haar dood alleen vanwege haar tattoos kunnen herkennen.
Andere redeneringen die Krutak in kaart bracht, zijn onder meer een overtuiging in Indonesië dat tatoeages iemands ziel in harmonie houden met het universum en een idee in Nagaland in India dat tattoos de enige eigendommen zijn die mee naar het hiernamaals kunnen worden genomen. Kalinga vrouwen in de Filipijnen krijgen tatoeages om hun vruchtbaarheid en schoonheid mee te vergroten, mannen dragen ze om hun verrichtingen op het strijdtoneel te tonen.
Tatoeage technieken
De hedendaagse techniek die men in het Westen gebruikt om tatoeages te plaatsen, verschilt aanzienlijk van de oorspronkelijke technieken. In Arctisch en Noord-Amerika werden tatoeages gezet doormiddel van naaiwerk. Hand-tapping of –pricking is een techniek die stamt uit verschillende gebieden, zoals Oceanië, Zuidoost Azië, het Midden Oosten, de Balkan en Zuid-Amerika. Twee doornen worden aan elkaar gebonden en de kleine ruimte tussen de punten dient als reservoir voor inkt. De doornen worden dan met de inkt de huid in getimmerd. Een andere vorm is scarificatie: motieven ontstaan door middel van het maken van littekens.
Zeelieden en criminelen
Toen tatoeages hun weg naar het Westen vonden, waren deze oorspronkelijk alleen voorbehouden voor zeelieden en criminelen. Zeemannen kwamen naar het schijnt altijd “stewed, screwed and tattood” weer aan boord. Hun tatoeages dienden ter identificatie, mochten ze overlijden op zee, en beeldden hun ervaringen als zeeman uit. Zo stond een windroos voor de juiste koers, de Griekse God Poseidon voor het overgaan van de evenaar, en een anker symboliseerde stabiliteit.
Ook voor criminelen tonen tattoos hun daden en overtuigingen. Arkady Bronnikov is een Russische expert wat betreft tatoeage-iconografie. Hij bracht tatoeages van criminelen in de Sovjettijd in kaart, en ontdekte hoe uitgesproken de beelden op deze mannen zijn. Zo betekent een mes door de nek dat die persoon bereid is te moorden in opdracht, een roos op de borst dat hij achttien is geworden in de gevangenis, en twee ogen op de onderbuik – die onder dwang zijn geplaatst – suggereren dat die persoon homo is.
Bronnen:
www.smithsonianmag.com/history/tattoos-144038580/?no-ist
maken.wikiwijs.nl/47386/De_versierde_mens
www.larskrutak.com
www.tattoobob.nl/geschiedenis-katendrecht/1978-Tattoos%20in%20the%2060s%20and%2070s
www.vice.com/nl/read/russian-criminal-tattoo-fuel-damon-murray-interview-876
Foto: Flickr, Dany13. Creative Commons licentie Attribution 2.0 Generic.
