Het einde van het jaar is in zicht en dus is het weer tijd voor kerstmis. Een cultureel feest dat vooral in het teken staat van gezelligheid, eten, lichtjes, de kerstboom, cadeautjes en natuurlijk de geboorte van Jezus. Hoewel het feest in de Westerse wereld in hoge mate is geseculariseerd, is het van oorsprong een Christelijk feest. Kerstmis wordt door bijna iedereen over de hele wereld gevierd. Toch gebeurt dat niet altijd en overal op dezelfde manier. In dit artikel een klein inkijkje in kersttradities en -gebruiken.
De geboorte van Jezus
Hoewel kerstmis allang geen feest meer is dat enkel om religieuze redenen gevierd wordt, is het van oorsprong wel het feest waarmee de geboorte van Jezus gevierd wordt. Het woord ‘kerst’ is ontstaan uit het woord ‘Christus’. In de westers-christelijke en ook in sommige oosters-christelijke kerken wordt dit gevierd op 25 december. Vaak wordt op 24 december de kerstnachtdienst of kerstnachtmis gehouden als viering ter ere van de geboorte van Jezus Christus. In oosterse kerken, zoals de Russisch-orthodoxe en Ethiopisch-orthodoxe kerk, wordt kerst 13 dagen later gevierd.
Kerst wordt sinds de vierde eeuw, ten tijde van keizer Constantijn de Grote, gevierd op 25 december. Tot die tijd nam de geboorte van Jezus geen bijzondere plaats op de kerkelijke kalender in. In de dertiende eeuw kwam Fransiscus van Assisi op het idee om het kerstverhaal vorm te geven in een kerststal. Tegenwoordig worden kerststallen in allerlei vormen en maten vervaardigd, vaak aangepast op de regio. Ze zijn voornamelijk populair in katholieke kringen en vormen daar vaak een belangrijk element van de kerstversiering. In protestantse kringen is de kerststal lange tijd geweerd vanwege het beeldenverbod.
De kerstboom
Het is waarschijnlijk het ultieme symbool voor het kerstfeest: de kerstboom. De boom heeft een lange geschiedenis. Hoogstwaarschijnlijk is de kerstboom terug te voeren op de boom die de Germanen bij huis hadden tijdens het heidense winterzonnewendefeest. In het begin van de zestiende eeuw verklaarde Maarten Luther de boom tot het symbool van de geboorte van Jezus en kwam ze in de kerk te staan. Pas tegen het eind van de 19e eeuw kwam de kerstboom de huizen van de protestanten binnen. De katholieke kerk heeft vanwege de heidense oorsprong lange tijd de kerstboom uit het kerstfeest geweerd. Zo staat er pas sinds 1982 een kerstboom in het Vaticaan.
Tegenwoordig is de boom in bijna ieder huis te vinden. Zowel in huizen waar religie een rol speelt als in huizen waar dat niet het geval is. Wanneer de boom opgetuigd mag worden, verschilt per regio. In Nederland bestaat bijvoorbeeld de ongeschreven regel dat de kerstboom en –versiering pas na Sinterklaas tevoorschijn gehaald mag worden. In Duitsland is het juist de traditie dat de boom pas op 24 december wordt opgetuigd. Ze blijft vervolgens vaak staan tot Driekoningen in januari, wat over het algemeen in Nederland en Duitsland wordt gezien als de uiterste datum voor de kerstboom.
Cadeautjes
In Nederland krijgen kinderen hun cadeautjes vaak op vijf December, wanneer Sinterklaas langs de deuren gaat. In de meeste andere landen bestaat deze traditie echter niet en bezoekt de Kerstman vaak de mensen aan het einde van de maand om cadeautjes achter te laten. In de Verenigde Staten is deze traditie van cadeaus met kerst diepgeworteld. Ook in Nederland zijn cadeaus en kerst steeds vaker met elkaar verbonden. De kerstman is overigens een afgeleide van onze Sinterklaas, meegenomen naar het buitenland door emigranten. Santa Claus zoals wij hem nu in zijn bekendste vorm kennen, is ontstaan in het einde van de negentiende eeuw en wereldwijd verspreid geraakt door de Coca-Cola reclame.
De kerstcadeautjes worden echter niet overal door de kerstman gebracht en liggen ook niet overal onder de boom. In Japan, waar kerst geen nationale vrije dag is en de christelijke traditie ontbreekt, is het gebruik dat kinderen hun cadeautjes tijdens kerstnacht op hun kussen krijgen. In Oostenrijk en Duitsland komt traditioneel gezien niet de kerstman, maar het Christkind de cadeautjes brengen en in Engeland is het Father Christmas die langskomt. In Finland en Zweden worden cadeautjes door de kerstman, die Joulupukki, Julbocken of Jultomten (kerstkabouter) genoemd wordt. Deze komt bovendien niet door de schoorsteen, maar gaat langs de deuren.
Vele varianten
Het kerstfeest is een feest voor iedereen en kent, zoals we zien, vele varianten. Wil je meer weten over de verschillende manieren waarop kerst gevierd wordt op de wereld? Neem dan eens een kijkje op deze website! Wie weet houd je er leuke ideeën aan over voor je eigen kerstviering. Ik wens jullie allemaal in ieder geval alvast fijne kerstdagen toe! Geniet ervan.
Afbeelding: Pixabay.
