She likes money oh, she likes money oh.
I give her my heart, she throws it, she throws it.
Sexy mama, I love you, no I don’t deny that. But whenever you call me honey, honey, it is because you want to chop (eat) my money, money.
No polygamy! I blast that thing.
– Blaise, B, Mr Leo and Salatiel: Clando
Dit is een stukje van een van de meest populaire Kameroense nummers op het moment. Dit nummer geeft een veelvoorkomende vooronderstelling weer ten opzichte van relaties tussen vrouwen en mannen in de gemeenschap van Zuidwest Kameroen. Wat houdt een relatie in, een huwelijk, vriendschap en wat betekent seks in zo’n relatie? De manier waarop mensen in relaties staan is persoonlijk bepaald, maar percepties uit de omgeving kunnen van invloed zijn. Het beeld dat een samenleving vormt, brengt vooroordelen mee en beïnvloedt verwachtingen tussen mensen.
Bij het aangaan van een liefdesrelatie worden bepaalde stereotypen in gedachte gehouden. Mannen verwachten van vrouwen dat ze voornamelijk in hun geïnteresseerd zijn om het geld.
Uit vele verhalen blijkt bovenstaande songtekst de werkelijkheid voor verscheidene jongeren in Zuidwest Kameroen weer te geven. Bij het aangaan van een liefdesrelatie worden bepaalde stereotypen in gedachte gehouden. Mannen verwachten van vrouwen dat ze voornamelijk in hun geïnteresseerd zijn om het geld bijvoorbeeld. Daarentegen verwachtten vrouwen dat mannen alleen een vrouw willen voor de seks en dat mannen niet genoeg hebben aan slechts één vrouw.
Seks als taboe
Op het moment loop ik stage in Kameroen waar ik een jongereneducatie programma leid, gericht op het bespreekbaar maken van onderwerpen met betrekking tot seksualiteit en gezondheid. De groep jongeren wonen in een gebied waar hiv-ratio’s hoog zijn, evenals tienerzwangerschappen en vroegtijdige schoolverlating. Onderwerpen als seks, liefdesrelaties, ongesteldheid, voorbehoedsmiddelen, zwangerschap en hiv/aids zijn vaak taboe binnen het gezin en blijven onbesproken. Hierdoor worstelen jongeren met vragen en problemen. Tijdens de gesprekken die ik met de jongeren en andere mensen uit de samenleving heb, vallen me een aantal specifieke dingen op. Zo lijkt het hebben van meerdere seksuele relaties de norm en kunnen volgens velen geld en seks niet los van elkaar gezien worden.
Is liefde schijn?
Een meisje van 25 met twee kinderen van verschillende mannen vertelt dat haar vriend ook andere meisjes heeft. Een andere jonge vrouw voegt toe dat alle mannen meerdere vrouwen hebben. ‘Een man met maar één vrouw bestaat hier niet’, zegt ze. Een meisje zegt dat haar vriend nooit iets zegt over andere meisjes, maar ‘natuurlijk’ weet ze dat er anderen zijn. Dat is gewoon zoals het is, beaamd de hele groep die ik spreek.
Een jongen van 28 vertelt over zijn voormalige vriendin die hem verlaten heeft voor een ander. Ze liet hem achter met hun één jaar oude zoontje, die nu bij zijn moeder woont. Hij is er, drie jaar later, nog steeds verdrietig van. Hij had een goed inkomen en hun leven was vrij comfortabel gedurende de zes jaar dat ze samen waren. Toen zijn baan in het nauw kwam en zijn inkomen tijdelijk lager was, vond zijn vriendin een andere jongen die haar financiële behoeften aanvulde. Uiteindelijk confronteerde hij zijn vriendin met haar overspel en koos ze ervoor met deze tweede jongen verder te gaan. Zo gaat dat nou eenmaal verzucht hij; vrouwen hebben een man nodig die hen genoeg geld kan geven.
Soortgelijke verhalen hoor je veel onder jongeren in Kameroen. Voor velen een reden waarom het moeilijk is iemand van het andere geslacht te vertrouwen als het gaat om het aangaan van een liefdesrelatie. Jongeren geven dan ook aan dat het lang duurt voordat ze hun vriend of vriendin vertrouwen en zich helemaal in een relatie storten.
Betaald krijgen voor seks tast de waardigheid van vrouwen niet aan. Integendeel, juist als vrouwen geen geld krijgen, wordt dat gezien als een belediging.
Strategische liefde
In het boek ‘Verhalen in veelvoud: Vrouwen in Kameroen over polygynie en christendom’ schrijft Notermans (1999) over het strategisch aangaan van relaties door vrouwen om zo in hun onderhoud te kunnen voorzien. Zij zegt dan ook dat in de gemeenschap van haar onderzoek in Oost Kameroen, geld krijgen voor seks de waardigheid van vrouwen niet aantast. Integendeel, juist als vrouwen geen geld krijgen, wordt dat gezien als een belediging. Over het huwelijk schrijft ze:
“Ook in het huwelijk is liefde niet onbaatzuchtig: het krijgen van geld enerzijds en het geven van seks en voedsel anderzijds, hoort in balans te zijn. Zo niet, dan is er geen sprake meer van liefde en beschouwen vrouwen het huwelijk als beëindigd.” (Notermans 1999, 143)
Notermans (1999, 143) schrijft dat ze besefte dat ze als westerling was beïnvloed door een liefdesideaal waarin genegenheid en belangeloze overgave een rol mogen spelen en geld niet.
Informele polygynie
Een financiële bijdrage wordt in de hedendaagse Kameroense samenleving nog steeds verwacht van een man wanneer hij seks heeft met een meisje, ook van partners of echtgenoten. Mannen tonen hun liefde door voor de vrouw te zorgen en haar geld te geven. Dit kan ook in de vorm van beltegoed, kleding, etenswaren of schoolgeld.
Polygynie, de huwelijksvorm waarin een man meerdere vrouwen trouwt, is minder voorkomend dan voorheen in Kameroen. Op het moment lijkt polygynie onder de jongere generaties eerder voort te bestaan in een informele vorm, waarin mannen één vrouw trouwen als in een monogaam huwelijk, maar daarnaast verscheidene vriendinnen onderhouden. Ondanks dat veel jongeren aangeven niet blij te zijn met overspel, lijken toch velen zich erbij neer te leggen onder het mom ‘zo gaat het nou eenmaal’. Notermans (1999, 254) schrijft over monogame huwelijken in de gemeenschap waarin zij onderzoek verrichtte het volgende:
Ondanks dat veel jongeren aangeven niet blij te zijn met overspel, lijken toch velen zich erbij neer te leggen onder het mom ‘zo gaat het nou eenmaal’
“Dat een man meerdere vrouwen heeft, beschouwen zowel mannen als vrouwen als normaal. Vrouwen accepteren de aanwezigheid van buitenvrouwen, zolang hun financiële situatie er niet onder lijdt.”
Liefdesideaal
Natuurlijk zijn er ook voorbeelden in Kameroen van liefdesrelaties waarin geen andere mannen of vrouwen een rol spelen en waarin geld geen bepalende factor is. Voor financieel onafhankelijke vrouwen lijkt geld dan ook zeker minder een rol te spelen dan voor vrouwen die moeite hebben in hun eigen onderhoud te voorzien. Het strategisch aangaan van relaties is voor vrouwen met een wat hoger eigen inkomen niet nodig waardoor geld en liefde niet langer zo sterk verbonden zijn.
Veel jongeren in de gemeenschap waarin ik werk, lijken gevangen tussen twee benaderingen van relaties en liefde in de snel veranderende samenleving. Wat er onder de jongeren in zuidwest Kameroen nu vooral lijkt te gebeuren, is dat velen ook dit ‘westerse liefdesideaal’ aanhangen waar Notermans (1999) over spreekt, maar dat vertrouwen in de partner velen hiervan belet. Het overkomen van stereotypen is nodig om elkaar te kunnen vertrouwen.
Referenties:
Notermans, C. 1999.Verhalen in veelvoud: Vrouwen in Kameroen over polygynie en christendom. Nijmegen: Valkhof Pers.
Afbeelding: PxHere
