Religieuze gemeenschappen kunnen een motor van verandering in de samenleving zijn, onder meer om geweld en discriminatie tegen te gaan en de positie van vrouwen te versterken. Vanuit die overtuiging ging op 3 mei 2021 in zeven landen het vijfjarige en interreligieuze JISRA-programma van start met steun van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
“De bevordering van de vrijheid van godsdienst of levensovertuiging is al vele jaren een ijzersterk speerpunt in het mensenrechtenbeleid van ons land. Echter, wereldwijd staat dit grondrecht onder druk. Met dit programma krijgt het de aandacht die het nodig heeft”, aldus Rick van der Woud (Mensen met een Missie) namens de JISRA-coalitie.
Bruggenbouwers
Rick van der Woud: “Jisr is het Arabische woord voor ‘brug’ en staat daarmee symbool voor de verbinding die wij willen maken tussen verschillende religieuze gemeenschappen. Veel mensen associëren godsdienst vaak met onderscheid maken: tussen gelovigen en anders- of niet-gelovigen, tussen generaties, tussen mannen en vrouwen. Wij willen laten zien dat binnen geloofsgemeenschappen juist veel bruggenbouwers zijn die onderlinge verschillen niet verdoezelen, maar eensgezind optrekken tegen religieus extremisme en alle vormen van discriminatie, ook door de regeringen van de landen waarin zij leven. Deze bruggenbouwers laten daarmee zien dat het inperken van de bewegingsruimte van andersdenkende minderheden de verkeerde weg is. De vrijheid van godsdienst of levensovertuiging omvat méér dan het beschermen van individuen of minderheden. Het is ook het fundament voor een vreedzame en rechtvaardige samenleving.”
Belang van religies in samenlevingen
Met de steun voor het JISRA-programma onderkent de Nederlandse overheid dat religieuze overtuigingen en gemeenschappen een belangrijke rol spelen in het leven van mensen over de hele wereld. Naar schatting 84%* van de wereldbevolking is aangesloten bij een geloofsgemeenschap. Tegelijk staat in grote delen van de wereld de vrijheid van godsdienst of levensovertuiging onder druk. Volgens onderzoek leeft zo’n 57%** van de wereldbevolking in een land waar in meer of mindere mate de vrijheid van godsdienst wordt beperkt of er zelfs sprake is van discriminatie van of geweld tegen religieuze minderheden. Verbetering komt slechts mondjesmaat tot stand, waarbij het opvalt dat naast landen waar vooruitgang wordt geboekt om dit mensenrecht te respecteren, in andere landen juist een verslechtering plaatsvindt.
De Nederlandse regering onderstreept het belang van het beschermen en bevorderen van de vrijheid van godsdienst of levensovertuiging. Opgedane ervaringen vanuit het JISRA-programma worden meegenomen in de analyses van de diplomatieke posten van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Zo komt er steeds meer aandacht in het Nederlandse buitenlandbeleid voor het belang en functioneren van religies in samenlevingen.
Interreligieuze coalities
In het interreligieuze JISRA-programma werken de consortiumpartijen samen met lokale geloofsgemeenschappen en andere partners in zeven landen: Ethiopië, Indonesië, Irak, Kenia, Mali, Nigeria en Oeganda. Het programma is gericht op het ondersteunen van deze geloofsgemeenschappen in hun maatschappelijke rol en hun mogelijkheden om bij te dragen aan het bevorderen van de vrijheid van godsdienst en het tegengaan van (religieus) geweld en discriminatie. Het streven is steeds om dat zoveel mogelijk te doen door interreligieuze coalities te sluiten en daarmee te laten zien dat verschillende religieuze tradities elkaar kunnen vinden in hun visie op een betere en meer rechtvaardige samenleving. De lokale JISRA-partners jagen ook de interne dialoog binnen hun eigen gemeenschap aan.
Jongeren in Indonesië
“De wereld is getuige van een toename van onverdraagzaamheid, polarisatie en zelfs gewelddadig extremisme. We zien dit ook in Indonesië, waar jongeren worden aangetrokken tot radicale opvattingen en zelfs tot terroristische daden. Conservatieve verhalen zijn populair en verspreiden zich snel in ‘cyberspace’. We zien echter ook dat veel jongeren heel hard werken om vrede te bevorderen door een ander geluid te laten horen. Ik geloof dat JISRA de vredesbeweging in Indonesië kan versterken en een antwoord zal bieden op de uitdagingen. Het zal onze stem luider laten klinken en ons verbinden met gelijkgestemden over de hele wereld.” (Irfan Amali, van PeaceGeneration, partner voor het JISRA programma in Indonesië)
Sustainable Development Goals (SDG’s)
Religieuze groeperingen kunnen een essentiële bijdrage leveren aan het behalen van de SDG’s. Dit is van groot belang, aangezien deze wereldwijd geformuleerde doelstellingen een blauwdruk vormen ‘voor een betere en duurzame toekomst voor iedereen’. Daarom haakt het JISRA-programma aan bij deze mondiale agenda, met name het bereiken van gendergelijkheid en empowerment voor vrouwen en meisjes (SDG5) en het bevorderen van vreedzame en inclusieve samenlevingen (SDG16).
Het JISRA-programma wordt gedragen door een consortium van vijf partijen: Mensen met een Missie, Faith to Action Network, Tearfund Nederland, Tearfund UK en Search for Common Ground.
Bronnen:
* https://www.theguardian.com/news/2018/aug/27/religion-why-is-faith-growing-and-what-happens-next
** In totaal telt de United States Commission on International Religious Freedom (USCIRF) in het jaarverslag over 2020 29 landen waarin de vrijheid van godsdienst of levensovertuiging (zwaar) onder druk staat, waaronder 14 landen die volgens USCIRF zich schuldig maken aan voortdurende en grove schendingen. Dat lijkt op het eerste gezicht wellicht een beperkt aantal landen. Maar gemeten naar de totale bevolking gaat het om 3,62 miljard inwoners, of bijna de helft van de wereldbevolking. Samen met de 15 landen die in een iets lichtere categorie vallen, heeft 57% van de wereldbevolking te maken met regimes waarin de vrijheid van godsdienst of levensovertuiging niet of gebrekkig functioneert.
Afbeelding: jongeren uit Indonesië, Kenia en Nederland met verschillende geloofsachtergrond. Mensen met een Missie bracht ze in 2020 bij elkaar voor een uitwisseling rondom de thema’s discriminatie en radicalisering.
